Çocuklarda Öksürük

Prof. Dr. Haluk Çokuğraş

Öksürük aslında solunum yollarını açık tutmaya, solunum sistemini çeşitli olumsuz etkenlerden korumaya yarayan bir savunma mekanizmasıdır.

Dolayısıyla, kendi başına bir hastalık değil, pek çok hastalığın seyrinde vücudumuzun kendini savunma amacıyla oluşturduğu bir belirtidir.

Bütün üst solunum yolu infeksiyonlarında, zatürrede, astımda, tüberkülozda, ve bunun gibi pek çok hastalıkta karşımıza çıkar.

6 haftadan uzun süren ve tekrarlayan öksürükler önemlidir ve doktor tarafından araştırılmalıdır.

Kuru yani balgamsız öksürükler genellikle bademcik iltihabı, larenjit gibi üst solunum yollarını ilgilendirirken, balgamlı olan öksürük daha çok alt solunum yollarını ilgilendirir.

 Bazı öksürükler geceleri daha belirgindir: Astım, boğmaca ya da sinüzitte olduğu gibi.

Öksürüğün beslenmeden sonra ortaya çıktığı belli başlı durumlar ise boğmaca, mideden kaçak (reflü), ve anatomik bir bozukluk (nefes borusu ile yemek borusu arasında bir bağlantı) olabilir.

Boğmacada öksürüğün nöbetler yaptığını, larenjitte havlar gibi bir ses çıktığını, astımda hışıltı oluştuğunu biliriz.

Uzun süreli ya da tekrarlayan öksürük nedenleri nelerdir?

Herhangi bir nedenle başlayan öksürük uzunca bir süre devam eder.

 Uzun süreli ya da yineleyen öksürüğün okul çağlarında en sık rastlanan iki nedeninden biri astım, diğeri ise doktorların postinfeksiyöz öksürük dediği durumdur.

 Evde el bebek gül bebek bakılan çocukların okula ya da kreşe başlamaları ile kalabalık ortama girmeleri sonucunda birbirlerine sürekli mikrop bulaştırmaları infeksiyonlara zemin hazırlamakta; her infeksiyon çocuğun direncini kırararak yeni infeksiyonlara açık hale getirmektedir.

 Solunum yolu infeksiyonlarında hasar gören hücrelerin yenilenmesi için 4-8 haftalık bir süreye ihtiyaç vardır. Dolayısıyla bu çocuklar mikroplara karşı direnç kazanana dek okula-yuvaya başladıktan sonraki ilk bir-iki yıl çok sık öksürmektedirler.

İnfeksiyonların akciğerlere inmediği sürece bunların fazla önemi yoktur. Bununla birlikte sık yineleyen öksürüklerde altta yatan astım gibi olası bir solunum yolu allerjisi, tüberküloz ve bağışıklık bozukluğu özellikle araştırılmalıdır.

Sık öksürüklerle birlikte ateş, solunum sıkıntısı, hızlı soluma, hırıltı ve balgam çıkarma varsa; çocuğun gelişmesi geri kalıyorsa bu önemlidir, mutlaka uzman bir hekim tarafından görülmelidir.

Öksürükte tedavi gerekli mi ?

Öksürük kesici ilaçlar genellikle gereksizdir.

Ancak çocuğun solunumunu ya da beslenmesini bozan ve çok uzun süreli öksürüklerde bu ilaçlar verilir.

Önemli olan öksürüğe neden olan altta yatan asıl hastalığı tedavi etmektir.

Balgam sökücü olarak kullanılabilecek en iyi ilaç sudur.

 Su ya da başka bir sıvı (çay, ıhlamur, meyve suyu v.b.) bol miktarda alınırsa balgam sulanır ve kolay çıkarılır hale gelir.