çocuklarda öksürük tedavisi

Prof. Dr. Emin Ünüvar

Çocuklarda akut öksürüğün en sık nedeni viral  üst solunum yolu enfeksiyonları olup, bakteriyel enfeksiyonlar (tonsillit, farenjit, sinuzit, akut otitis media,  pnömoni vb), bronşiolit, astım atakları vb enfeksiyonlardır.

Kronik öksürükte kronik alt solunum yolu enfeksiyonları, bronşektazi, pertusis, parapertusis, astım, postnazal akıntı, yabancı cisim aspirasyonu,  kistik fibrozis, siliyer disfonksiyon, immun yetmezlik, gastroesofageal reflu, trakeoesofageal fistül, trakeobronkomalazi, tüberküloz, kronik interstisyel akciğer hastalıkları vb durumlar düşünülmelidir.
    
Akut öksürük %70-80 kendiliğinden geçerken, ampirik tedavide öksürük kesiciler semptomları azaltması nedeniyle kullanılmaktadır.

 Kronik öksürüklerde ise altta yatan hastalık araştırılarak tedavi edilmelidir.

Öksürük tedavisinde asıl olan altta neden olan hastalığın bulunup, onun tedavi edilmesidir.

Öksürük tedavisinde; antitusifler, ekspektoranlar (mukokinetikler), mukolitikler, surfaktanlar kullanılmaktadırlar.

Antitusifler etkilerini; 1) Öksürük merkezinin inhibisyonu 2) Spasmolitik etkiyle akciğerlerdeki öksürük reseptörlerinin duyarlılığını azaltılması 3) Periferdeki afferent sinir uçlarının inhibisyonu 4) Afferent sinirlerdeki sinaplardaki uyarı akımının zayıflatılması ile

 ekspektoranlar; mukusun solunum yolu ile atılmasını kolaylaştırarak,

mukolitikler; mukoproteinlerin yapısını bozarak etki gösterirler.

 İdeal bir antitusif; oral yolla alınmalı, ventilasyonu bozmamalı, havayolu mukozasını kurutmamalı, depresan etkisi sınırlı olmalı, etki süresi uzun olmalı, etkisi spesifik olmalı ve bağımlılık yapmamalıdır.

Fakat bu kriterlere tamamen uyan ideal bir antitusif yoktur.

Amaç ideale en yakın antitusif ilacı tercih etmektir.

Çocuklarda kronik öksürük tedavisinde; antitusiflerin yararılı olmadığı ve olası yan etkilerinin olduğu unutulmamalıdır.

 Kronik öksürüklü çocuklarda öksürük baskılayıcı ve antihistaminikler önerilmez. Çünkü bu ilaçların yararı ve güvenilirliği konusunda yeteri kadar  kanıta dayalı veri  yoktur.

 Kodein öksürük semptomunu etkin bir şekilde baskılar ancak yan etkileri ve bağımlılık riski nedeniyle çocuklarda önerilmez.

Bronkodilatatör ilaçlar alerjik bulgularının olmadığı kronik öksürüklü çocuklarda kullanılmamalıdır. Sigara dumanı maruziyeti kronik öksürük riskini artıracağı için ailenin çocuğun yanında sigara içmemeleri konusunda bilgilendirilme yapılmalıdır.