1. Çocuk ve bebeklerde ateş kaç derece olmalı ve
nasıl ölçülmelidir?
Son yıllarda kulaktan ölçer oldukça moda olmakla
birlikte, ölçüm tekniğinin çocuklar için çok uygun olmadığını ve
bu nedenle çok hatalı değerlendirmelere yol açabildiğini
söyleyebilirim. Aileleri ve biz doktorları gereksiz yere
telaşlandırarak gereksiz tetkik ve aşırı
tedavilere sebep olduğunu düşünüyorum. O yüzden
pratik uygulamamda çok kullanmıyorum, ailelere
önermiyorum da. Alından ışınla ölçen
aletleri kulağa göre daha güvenilir
buluyorum, nadiren yanıldığı oluyor, şüphe
duyduğumuzda koltuk altı ölçüm ile teyit etmek
şartıyla öneriyorum. Ancak ev tipi kulak veya alından
ölçen aletler, belli aralarla ayar edilmediği için bir
süre sonra yanlış ölçmeye başlayabiliyorlar.
2. Çocuk
ve bebeklerde ateşe sebep olan faktörler nelerdir?
Çocuklar ve
bebeklerde ateşin en sık rastlanan sebebi aslında enfeksiyonlardır. Çok basit
bir soğuk algınlığından, çok ağır bir menenjit veya septisemiye
kadar varabilecek çok geniş bir yelpazede birçok
enfeksiyon hastalığı ateş nedeni olabilmektedir.
Ateşin enfeksiyon dışı nedenlerine gelince; küçük
bebeklerde, özellikle de yenidoğan döneminde bazen
yeterince beslenememe ya da sıvı kaybına bağlı olarak bile ateş
yükselebilmektedir. Yine küçük bebeklerde ortam ısısının yüksekliği, aşırı giydirme
ateş sebebi olabilmektedir, çünkü özellikle 1 aylıktan küçük bebekler
vücut ısısını çok iyi dengeleyemezler. Daha
büyük yaştaki çocuklara baktığımızda romatizmal hastalıklar,
otoimmun hastalıklar ve tümöral hastalıklar çocuklardaki ateşin diğer
sebeplerinden sayılabilir.
Çocuk ve
bebeklerde ateş görüldüğünde evde ilk müdahale nasıl yapılmalıdır?
Çocukların veya bebeklerin ateşi çıktığında evde
ilk olarak yapılması gereken, çocuğun üzerindeki kalın giysilerin
çıkarılmasıdır; çok fazla örtülmemesi gerekir. Hatta eğer ateş çok yüksekse
çocuk tamamen soyulabilir.
Koltukaltından 39’u geçen ateşlerde
çocuğu veya bebeği ılık su doldurduğumuz bir küvete sokabiliriz, ılık duş
aldırabiliriz veya tüm vücudunu büyük bir ıslak havluya sarabiliriz veya
koltuk altlarına, kasıklarına, boyun bölgesine ıslak bezler yerleştirebiliriz.
Ancak bu uygulamaların hepsinde dikkat edilmesi gereken önemli nokta, bu
uygulamanın yapıldığı suyun ısısıdır. Çok soğuk su ile buzlu su ya
da alkol ile yapılan uygulamalar ateşin hızlı düşürülmesine,
o da kollaps dediğimiz çok ağır bir şok tablosuna sebep olabilir. O yüzden ateş
düşürme uygulamalarının 35-37 derece gibi, normal vücut ısısına yakın bir su
ile yapılması çok önemlidir.
Bunun yeterli olmadığı durumlarda çocuklar için
uygun olan parasetamol veya ibuprofen içeren şuruplardan veya yaşına göre
fitillerden yararlanabiliriz. Ancak tüm bu alışılmış
önerilerin yakın bir gelecekte değişeceğine
şiddetle inanıyorum. Eğer
ateşe çok farklı bir açıdan bakmak
istiyorsanız, bu konuda daha cesur olmak
istiyorsanız Ateş
Düşürücüler: Gizli Düşmanımız isimli
yazımı da okumanızı şiddetle tavsiye ederim.
4. Doktora ne zaman
başvurulmalıdır?
Yukarıda
anlattığımız yöntemlerle eğer ateş 30-60 dakika içinde düşmüyorsa
Ateş
düşürücü verilmesine rağmen çok sık çıkıyorsa, koltuk altından 38,5
ya da yaşına göre eğer çok küçük bir çocuksa 38’i, büyük bir
çocuksa 39’u geçiyorsa
Çocuk
6 hele de 3 aydan küçükse hemen.
3-4
saatten daha sık çıkıyorsa
Ateşe
eşlik eden şuur problemi, solunum
sıkıntısı, şiddetli kusma- ishal gibi diğer belirtiler
varsa.
Veya
çok sık çıkmıyor-çok yüksek değil, başka önemli bir belirti
de yok ancak 48-72 saatten daha uzun süre ateş devam
ediyor ve ateş düşürücü ilaç ihtiyacı oluyorsa doktora
başvurulmalıdır.
5. Bebeklerde
görülen ateş çocuklara nazaran daha ciddi durumlara yol açabilir herhalde…
Evet çok haklısınız, kesinlikle ateşi
değerlendirilirken çocuğun yaşı çok önemli unsurlardan bir tanesi. Örnek vermek
gerekirse ilk 1 aydaki bebeklerin ateşi çok ciddiye alınmalıdır, bu yenidoğan
dönemidir.
Daha sonraki
aşama ilk 3 ay bebekler yine daha ciddidir, 6 aya kadar ciddiyet devam eder, 1
yaşına kadar yine azalmakla birlikte ateş her zaman önemsenmelidir.
1 yaştan sonra çocuk büyüdükçe, özellikle de
5 yaştan sonra ateş bizim için daha önemsiz hale gelir.
Çünkü ailelerin en çok korktuğu komplikasyonlardan birisi olan ateşli havale 5
yaşından sonra neredeyse hiç görülmemektedir, 1 yaştan
5 yaşa gidildikçe de görülme sıklığı
giderek azalmaktadır.
Bir çocuk doktoru olarak
bana sorarsanız aslında hiç korkulacak birşey
değildir, ateş düşürücü vermek de havaleyi
önlemez, sadece halk arasında soğuk havale
denen duruma çevirir o kadar, aslında o
yine ateşli havaledir.
6. Ateşli havale
nedir? Yüksek ateşten farkı nedir, anneler havale durumunu nasıl anlarlar?
Ateşli havale özellikle çocuğun ateşli hastalıkları
sırasında 6 ay-5 yaş arası çocuklarda % 2-5
ihtimalle görülebilen nörolojik bir tablodur. Aynı epilepsi
nöbetini taklit eder. Genelde gözlerde kayma, bazen şuur kaybı-kendinden geçme,
dişlerde kitlenme, bazen ağızdan köpük gelmesi ve kol bacaklarda ritmik
kasılmalar şeklinde kendini gösterir; bu belirtilerden bir
veya birkaçı olduğunda anneler ve babalar çocukların havale geçirdiğini
anlayabilirler.
Böyle bir durumda çocuğu soğuk suya tutmak asla
önerilmez, ateş düşürücü bir fitil verip, hemen en
yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekir.
Ama akıldan çıkarılmaması gereken bir nokta 5
yaştan sonra ateşli havale pek olmaz, ateşin derecesiyle havale geçirme riski
arasında hiçbir ilişki yoktur, ateş çok düşükken yükselmeye başladığı sırada da
geçirilebilir. Yani evde 37- 37.2 derece hafif ateşli bir çocuk evde havale
geçirmeye başlayabilir ve ancak acile geldiğinde ateş 39’a ulaşmıştır. Yani
ateşin kaç derece olduğunun, bu havaleyi önceden tahmin etmek açısından
hiçbir önemi yoktur.
Dolayısıyla ateşi düşürerek
sürekli kontrol altında tutarak ateşli havaleyi
önleyemezsiniz. Daha da önemlisi bu çok korkutan tablo aslında bebeğe-çocuğa
hiçbir zarar vermez, beyinde herhangi bir hasar bırakmaz.
7. Konuyla
ilgili eklemek istedikleriniz…
Özellikle de 1 yaş hele de 5 yaşın üzerindeki çocukların ateşlerinden
korkmasınlar. Ateş düşmese bile aslında vücudun mikroplara savaşma yeteneği
olduğunun bir kanıtıdır. Tabii ki çocuğu rahatlatmak için ateş
düşürülebilir, ancak düşürdüğünüz her ateşin
hastalığı uzattığını tam iyileşmeyi geciktirdiğini
de unutmayın.
Ateşli havale 5 yaşından sonra neredeyse hiç
görülmez ve ateşli havale geçiren çocuklarda beyinde herhangi bir hasar kalma
ihtimali, binde birin altındadır; bunu tekrar tekrar vurgulamakta fayda
görüyorum.
Ateşten
çok korkmayalım.
Ateş
olduğunda gerekli müdahaleleri yapalım.
Özellikle
de 3 günden uzun süren, 39’u geçen, inatçı, düşmekte zorlanan bir ateş
olduğunda ve çocuk küçükse mutlaka doktora
başvuralım
Her
ateş antibiyotik almak gerekli anlamına gelmez, birçok virüs hastalığında da
39’u geçen ateşler görebiliriz, bebeklerde bunun en tipik örneği altıncı
hastalıktır.
No comments:
Post a Comment