Prof. Dr. Yonca Tabak
Çocukların büyümesi söz konusu olduğunda annelerin en büyük endişesinin
çocuğunun ne kadar süt içtiği olduğu tartışılmaz bir gerçek. Peki, bu “gerçek”
gerçekten doğru mu? Süt çocuk büyümesinde vazgeçilmez bir gıda mı?
İnek sütü, ineğin kendi yavrusu için
ürettiği bir gıda maddesidir. Ancak günümüz çocuklarına baktığımızda,
birçoğunun sabah akşam en az bir bardak inek sütünü, artı okulda herkese
verilen bir paket sütü ve yanında da neredeyse her yemeğin yanında, yemeği
kolay tüketsin diye yoğurt yediğini görüyoruz. Bu belki biraz abartılmış
görünüyor, ancak bu denli çok süt tüketen çocuklar inanın az değil. Boyu uzasın
diye sınırsızca tüketilmesine izin verilen süt ve süt ürünleri acaba nerelere
zarar verebiliyor.?
Sütün Fazlası Zarar
Öncelikle her şeyde olduğu gibi, tüketilen şey süt ve süt ürünleri olsa da,
bu konuda da “her şeyin fazlası zarar” yaklaşımını akılda tutmakta fayda var.
İnek sütünün bol kalsiyum içerdiği doğrudur. Ancak kemik sağlığında tek gereken
mineral kalsiyum değildir. Sütle gelen fazla fosfor çocuk kemik sağlığı için
olumsuz etkiye sahip olabiliyor.
Diğer yandan çocuk kemik sağlığı için kalsiyumun yanında, magnezyum ve
fosfor dengesinin sağlanması, A,C, D,E, K gibi vitaminlerin de gerektiğini
bilmek gerekir. Bu vitaminler ne yazık ki, inek sütünde yeterli miktarda
bulunmaz.
Çocuğun bu vitamin ve mineralleri diğer gıdalardan alması gerekir. Oysa şu
an çocuk beslenmesinde kalori miktarının yaklaşık yarısından, üçte ikisine
varan oranını süt ve süt ürünleri oluşturduğunu göz önüne alırsak, diğer
gıdalara fazla yer kalmadığını görürüz.
En Dengeli Beslenme Akdeniz Mutfağında
Alerji başta olmak üzere, kanser, diyabet, tiroidit gibi bağışıklık
sisteminin dengesiz çalışması kaynaklı gelişen birçok kronik hastalıktan
korunmada etkinliği kanıtlanmış tek dengeli beslenme şekli olan Akdeniz
Mutfağı’nda süt ve süt ürünlerinin haftada 2-3 kez tüketilmesinin önerildiği
dikkat çekmektedir.
Yemeğin Yanında Yoğurt Kansızlık Nedeni
Öte yandan, bağırsaklarda kalsiyum emilirken demir emilimi engellemektedir.
Kahvaltıda süt tüketen çocuk bir de diğer her öğünde yemeğin yanında yoğurt
tükettiğinde, diğer gıdaların, örneğin etin içindeki, alması gereken demiri
alamamakta ve kansızlığa yatkın hale gelmektedir.
Bu bağlamda, süt ve süt ürünlerinin
tek başına ayrı bir öğün olarak tüketilmesinde yarar vardır.
Miktar olarak da önerilen günde maksimum 400mg (2 bardak) dır.
Çocuk Reflüsünün En Sık Nedeni İnek Sütü Alerjisi
Son yıllarda, çocuklarda inek sütü alerjisi büyük bir hızla artmaktadır.
Dünya Alerji Örgütü (World Allergy Organization) verilerine göre sıklığı yüzde
5’e (her 100 çocuktan 5) kadar yükselmiştir. Özellikle bebeklik döneminde
belirti veren İnek sütü alerjisi, yanaklarda hafif isilik tarzı pütürlenmeden,
tüm vücudu saran alerjik egzama tablosuna kadar varan, oldukça geniş bir
yelpazede çocukları etkilemektedir.
Bunun yanında, inek sütü alerjisi, yine son yıllarda, çok fazla gördüğümüz,
çocuk reflüsünün de en belirgin nedeni haline gelmiştir. Fışkırır tarzda
kusmalar, iştahsızlık ve kilo almada yetersizlik ile kendini gösteren gıda
alerjisi ve reflü, bir süre sonra çocukta geçmeyen balgamlı öksürükler ve astım
bronşit ataklarına neden olmaktadır.
İnek Sütü İntoleransı Astım Nedeni
Alerjinin yanında basitçe hazımsızlık olarak tanımlayabileceğimiz, inek
sütü intoleransı da bir diğer çocuk sağlığı sorunudur. İnek sütünü
parçalayarak, emilmesini sağlayan enzimler, aşırı tüketime bağlı olarak,
bağırsaklarda yetersizlik göstermekte ve çocukta yine benzer şekilde reflü,
gaz, geğirme, sebepsiz kabızlık veya ishal ataklarına neden olabilmektedir.
Hiç alerjisi olmayan bir çocuk bile, fazla süt tüketimine bağlı inek sütü
intoleransı üzerinden, reflü ve astım olmuş olarak karşımıza çıkabilmektedir.
Bu yönde, süt ürünlerini, işlemden geçmiş halde peynir ve yoğurt şeklinde
tüketmek intolerans / hazımsızlık / reflü açısından daha az sorun
oluşturacaktır. Keçi sütü de hazmı daha kolay olması tüketilmesi önerilen bir
alternatiftir.
Alerji Varsa Tek Seçenek Bitkisel Kalsiyum Kaynakları
Ancak eğer inek sütü alerjisi gelişmiş ise, keçi sütünün inek sütü ile
yüzde 70 aynı alerjik yapıyı taşıdığını ve aynı tepkilere yol açabileceğini
unutmamak gerekir. Bu yüzden sorun alerji ise keçi sütü önerilmez.
Eğer kuruyemiş alerjisi yoksa badem
sütü, fındık sütü gibi kalsiyumdan zengin diğer bitkisel alternatifler
değerlendirilebilir.
Kuru incir, ay çekirdeği, ıspanak,
brokoli, kara lahana, göbek salata, somon balığı, portakal da diğer süt dışı
alternatif kalsiyum kaynaklarıdır. Değerlendirmekte fayda var.
Çocuklarda İnek Sütü Tüketimine Öneriler
- Süt ve süt ürünlerinin günde en fazla 400 mg
tüketilmesi
- Haftada 1-2 gün süt ürününe ara verilmesi
- Peynir, yoğurt, ayran gibi işlenmiş ürünlerin
tercih edilmesi
- Demir emilimini bozmamak adına, süt ve süt
ürünlerinin ayrı bir öğün olarak tüketilmesi
- Badem sütü gibi kalsiyumdan zengin bitkisel
sütlerin ve kuru incir, ay çekirdeği, ıspanak, brokoli, kara lahana, göbek
salata, somon balığı, portakal gibi kalsiyum kaynaklarının çocuk
beslenmesinde yer alması…
No comments:
Post a Comment